At quicum ioca seria, ut dicitur, quicum arcana, quicum occulta omnia?

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Si longus, levis dictata sunt. At miser, si in flagitiosa et vitiosa vita afflueret voluptatibus. Quem quidem vos, cum improbis poenam proponitis, inpetibilem facitis, cum sapientem semper boni plus habere vultis, tolerabilem. Duo Reges: constructio interrete. Aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint. Ita multo sanguine profuso in laetitia et in victoria est mortuus. Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias;

Quis est tam dissimile homini. Nam Pyrrho, Aristo, Erillus iam diu abiecti. Sed haec nihil sane ad rem; Summum a vobis bonum voluptas dicitur. Eadem nunc mea adversum te oratio est. Quis enim est, qui non videat haec esse in natura rerum tria?

• Ut optime, secundum naturam affectum esse possit.
• Eorum enim omnium multa praetermittentium, dum eligant aliquid, quod sequantur, quasi curta sententia;
• Commentarios quosdam, inquam, Aristotelios, quos hic sciebam esse, veni ut auferrem, quos legerem, dum essem otiosus;
• Consequatur summas voluptates non modo parvo, sed per me nihilo, si potest;

1. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus.
2. Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera.
3. Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec.
4. Sed virtutem ipsam inchoavit, nihil amplius.

1. Non minor, inquit, voluptas percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis.
2. Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest.
3. Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres.
4. Ex eorum enim scriptis et institutis cum omnis doctrina liberalis, omnis historia.

Hunc vos beatum;

Quamvis enim depravatae non sint, pravae tamen esse possunt. Piso igitur hoc modo, vir optimus tuique, ut scis, amantissimus. Recte, inquit, intellegis. Nunc haec primum fortasse audientis servire debemus. Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; Quid ait Aristoteles reliquique Platonis alumni?

In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur.

Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Quis Pullum Numitorium Fregellanum, proditorem, quamquam rei publicae nostrae profuit, non odit? Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur; Quod quidem iam fit etiam in Academia. Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Aut unde est hoc contritum vetustate proverbium: quicum in tenebris? Quae hic rei publicae vulnera inponebat, eadem ille sanabat.

Completur enim et ex eo genere vitae, quod virtute fruitur, et ex iis rebus, quae sunt secundum naturam neque sunt in nostra potestate.

Si quidem, inquit, tollerem, sed relinquo. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus; Verum hoc idem saepe faciamus. Bonum patria: miserum exilium. Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt. Deinde disputat, quod cuiusque generis animantium statui deceat extremum. Roges enim Aristonem, bonane ei videantur haec: vacuitas doloris, divitiae, valitudo;

Non potes, nisi retexueris illa. Indicant pueri, in quibus ut in speculis natura cernitur. Qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus? Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. Quam ob rem tandem, inquit, non satisfacit? Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Si enim ad populum me vocas, eum. Praetereo multos, in bis doctum hominem et suavem, Hieronymum, quem iam cur Peripateticum appellem nescio. Utinam quidem dicerent alium alio beatiorem! Iam ruinas videres. At multis se probavit. Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Ita nemo beato beatior.

Dum enim in una virtute sic omnia esse voluerunt, ut eam rerum selectione expoliarent nec ei quicquam, aut unde oriretur, darent, aut ubi niteretur, virtutem ipsam, quam amplexabantur, sustulerunt.

Nam si amitti vita beata potest, beata esse non potest.

Cum id quoque, ut cupiebat, audivisset, evelli iussit eam,
qua erat transfixus, hastam.

Quod autem ratione actum est, id officium appellamus. Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret. An potest cupiditas finiri? Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam. Tum, Quintus et Pomponius cum idem se velle dixissent, Piso exorsus est. Claudii libidini, qui tum erat summo ne imperio, dederetur. Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono. Hic Speusippus, hic Xenocrates, hic eius auditor Polemo, cuius illa ipsa sessio fuit, quam videmus.

Tu autem negas fortem esse quemquam posse, qui dolorem malum putet.

Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Ut pompa, ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et sitim perferant? Tum ille timide vel potius verecunde: Facio, inquit. Hoc etsi multimodis reprehendi potest, tamen accipio, quod dant. Qualis ista philosophia est, quae non interitum afferat pravitatis, sed sit contenta mediocritate vitiorum? Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono. Respondent extrema primis, media utrisque, omnia omnibus. Quod cum accidisset ut alter alterum necopinato videremus, surrexit statim.

Nam illud vehementer repugnat, eundem beatum esse et multis malis oppressum. Vestri haec verecundius, illi fortasse constantius. Velut ego nunc moveor. Sed ad bona praeterita redeamus. Rhetorice igitur, inquam, nos mavis quam dialectice disputare?

Reliqui sibi constiterunt, ut extrema cum initiis
convenirent, ut Aristippo voluptas, Hieronymo doloris
vacuitas, Carneadi frui principiis naturalibus esset
extremum.

Sin tantum modo ad indicia veteris memoriae cognoscenda,
curiosorum.

Quis est tam dissimile homini. An potest, inquit ille, quicquam esse suavius quam nihil dolere? Invidiosum nomen est, infame, suspectum. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest.

• Quid censes in Latino fore?
• Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem;
• Quid censes in Latino fore?
• Quod maxime efficit Theophrasti de beata vita liber, in quo multum admodum fortunae datur.
• Scrupulum, inquam, abeunti;
• At modo dixeras nihil in istis rebus esse, quod interesset.

Atque his tribus generibus honestorum notatis quartum
sequitur et in eadem pulchritudine et aptum ex illis tribus,
in quo inest ordo et moderatio.

Satisne vobis videor pro meo iure in vestris auribus
commentatus?

Itaque haec cum illis est dissensio, cum Peripateticis nulla sane.

Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit. Sed ad bona praeterita redeamus. Et quod est munus, quod opus sapientiae? Bonum patria: miserum exilium. Fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum? Hoc positum in Phaedro a Platone probavit Epicurus sensitque in omni disputatione id fieri oportere. Tu autem negas fortem esse quemquam posse, qui dolorem malum putet.

Recte, inquit, intellegis.

Tum Piso: Atqui, Cicero, inquit, ista studia, si ad imitandos summos viros spectant, ingeniosorum sunt;

Pollicetur certe.

Quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur.

Idem adhuc;

Quare si potest esse beatus is, qui est in asperis reiciendisque rebus, potest is quoque esse.

Hunc vos beatum;

Aliud est enim poëtarum more verba fundere, aliud ea, quae dicas, ratione et arte distinguere.

Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas.

Aliud igitur esse censet gaudere, aliud non dolere. Minime vero, inquit ille, consentit. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Paulum, cum regem Persem captum adduceret, eodem flumine invectio? Quae si potest singula consolando levare, universa quo modo sustinebit? Quae cum essent dicta, discessimus. Restatis igitur vos; Si quae forte-possumus.

1. Quo invento omnis ab eo quasi capite de summo bono et malo disputatio ducitur.
2. Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides.
3. Roges enim Aristonem, bonane ei videantur haec: vacuitas doloris, divitiae, valitudo;
4. Quid igitur, inquit, eos responsuros putas?
5. Scripta sane et multa et polita, sed nescio quo pacto auctoritatem oratio non habet.
6. In schola desinis.

Paria sunt igitur.

Quid, cum volumus nomina eorum, qui quid gesserint, nota nobis esse, parentes, patriam, multa praeterea minime necessaria?

Idem adhuc;

Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit?

ALIO MODO.

Hanc ergo intuens debet institutum illud quasi signum absolvere.

Quis enim redargueret?

Nos commodius agimus.

Optime, inquam.

Me igitur ipsum ames oportet, non mea, si veri amici futuri sumus.

• Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia.
• Ut alios omittam, hunc appello, quem ille unum secutus est.
• Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret.
• Sed tamen intellego quid velit.

Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Peccata paria.

Quibus natura iure responderit non esse verum aliunde finem beate vivendi, a se principia rei gerendae peti; Sed quid sentiat, non videtis. Quia nec honesto quic quam honestius nec turpi turpius. Satisne vobis videor pro meo iure in vestris auribus commentatus? Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles? Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Inscite autem medicinae et gubernationis ultimum cum ultimo sapientiae comparatur. Et certamen honestum et disputatio splendida! omnis est enim de virtutis dignitate contentio.

Honesta oratio, Socratica, Platonis etiam. Aut haec tibi, Torquate, sunt vituperanda aut patrocinium voluptatis repudiandum. Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem.

Tum mihi Piso: Quid ergo? Igitur neque stultorum quisquam beatus neque sapientium non beatus. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Certe non potest. Me igitur ipsum ames oportet, non mea, si veri amici futuri sumus. Eam si varietatem diceres, intellegerem, ut etiam non dicente te intellego; Virtutis, magnitudinis animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari solet.

Recte, inquit, intellegis.

Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora.

Sed videbimus.

Ac ne plura complectar-sunt enim innumerabilia-, bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est.

Idem adhuc;

At vero si ad vitem sensus accesserit, ut appetitum quendam habeat et per se ipsa moveatur, quid facturam putas?

Recte, inquit, intellegis.

Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare.

Non igitur bene.

Satisne ergo pudori consulat, si quis sine teste libidini pareat?

Poterat autem inpune;

Vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno?

Quid de Pythagora?

Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere?